آنچه امروزه به‌عنوان قهوه ترک و انواع آن می‌شناسیم در کشورهای عربی، قبرس، بوسنی، ارمنستان و یونان با یدک کشیدن نام آن کشورها شناخته می‌شود. فارغ از نام این نوع قهوه، روش دم‌آوری و عصاره‌گیری آن از سابه‌ی قهوه نوع عربیکا و حرارت دادن آن در ظروف مخصوص مسی و قلع اندود و ترکیب آن با آب یا شیر است.
در خصوص ورود و تاریخ رسیدن قهوه به امپراتوری عثمانی چند روایت مختلف وجود دارد اما بر اساس مکتوبات تاریخی به نظر می‌رسد در میان سال‌های 1511 تا 1555 میلادی از طریق زائران مسلمان و حجاج و یا حکمرانان یمنی یا قاهره به استانبول وارد عثمانی شده است. روایت دیگری که از دیگر روایات مستندتر است، افتتاح نخستین قهوه‌خانه در استانبول به دست دو برابر دمشقی از شام (سوریه امروز) به نام‌های حَکم و شمس در سال 1555 در محله تهته کله (tahtakale)، بازمی‌گردد و تعداد قهوه‌خانه‌ها در کمتر از 15 سال به 600 قهوه‌خانه می‌رسد.
چیستی قهوه ترک و انواع آن
آنچه امروزه به‌عنوان قهوه ترک می‌شناسیم در کشورهای عربی، قبرس، بوسنی، ارمنستان و یونان با یدک کشیدن نام آن کشورها شناخته می‌شود. فارغ از نام این نوع قهوه، روش دم‌آوری و عصاره‌گیری آن از سابه‌ی قهوه نوع عربیکا و حرارت دادن آن در ظروف مخصوص مسی و قلع اندود و ترکیب آن با آب یا شیر است.
در ترکیه نوشیدنی‌های گرم متنوعی در زیرمجموعه قهوه ترک قار می‌گیرند که بعضی از آن‌ها حتی بدون استفاده از دانه قهوه تهیه و عرضه می‌شوند. در ادامه به معرفی انواع قهوه ترک می پردازیم:
قهوه ترک معمولی
نخستین و متداول‌ترین نوع قهوه ترک همین قهوه ترکی است که بسیاری از ما آن را تجربه کرده‌ایم. قهوه‌ای که به‌صورت آسیاب دستی یا برقی و پودر مانند آسیاب می‌شود و معمولاً همراه با شکر در آب و در ظرف‌های مخصوص جوشیده و دم‌آوری می‌شود. در این نوع قهوه با افزودن انواع ادویه همچون دارچین، هل، کندور رومی، زنجبیل و … تنوع آن را افزایش می‌دهند.
قهوه هَوَنگی (Dibek)
این نوع، همان قهوه سنتی استانبولی و عثمانی است و در روش دم‌آوری تفاوت خاصی با قهوه ترک معمولی ندارد. تفاوت در سابه دانه قهوه است که در هاون کوبیده می‌شود. کوبیدن نامتوازن دانه‌ها موجب می‌شود که سابه قهوه یکدست نباشد و این تغییر در اندازه‌ی سابه، موجب کیفیتی متفاوت از عصاره‌گیری می‌شود.
قهوه شنی
این نوع قهوه در سواحل غربی دریای سیاه محبوب ویژه‌ای دارد و تمرکز آن بر روش‌های حرارت دهی و دم‌آوری است. جذوه را که همان ظرف جوشاندن قهوه ترک است تا کمر یا پایین‌تر در شن داغ قرار می‌دهند تا قهوه به جوش آید و حاضر شود. ممکن است در این روش شن‌ها مجدد حرارت ببینند یا نه. به نظر عده‌ای از مورخان این روش اولین روشی بوده که اقوام سرزمین‌های عربستان جنوبی با توجه به وجود شن‌های داغ در آن منطقه جغرافیایی با آن نوشیدنی قهوه تهیه می‌کردند.
قهوه ترک با شیر
در این نوع قهوه به‌جای آب از شیر گاو برای تهیه قهوه استفاده می‌شود و مزه کاملاً متفاوتی دارد و روش تهیه سنتی آن با شیر گاومیش به حاشیه دریای سیاه بازمی‌گردد و همچنان این نوع قهوه ترک در این مناطق از محبوبیت ویژه‌ای برخوردار است.
این چهار روش که تا اینجا به آن اشاره شد از متداول‌ترین روش‌های دم کردن قهوه ترک به شمار می‌رود که می‌توان این روش‌ها را با یکدیگر هم ترکیب کرد. به‌طور مثال قهوه با شیر را در شن داغ دم‌آوری کرد و یا دانه قهوه آن را در هاون کوبید.
قهوه ترک بِنه (menengiç)
بنه یا پسته کوهی که در ایران هم استفاده زیادی در انواع آش، اشکنه و ترشی دارد، در مناطق مرکزی ترکیه یعنی آناتولی مرکزی به‌وفور یافت می‌شود. «قهوه ترک بنه» درست مانند قهوه ترک معمولی رُست یا برشته، آسیاب و دم‌آوری می‌شود؛ با این تفاوت که به‌جای دانه قهوه، از بنه خشک استفاده می‌شود. این نوع قهوه بیشتر در قونیه و غازیان تپه محبوبیت دارد و نام دیگر آن «قهوه کُردی» است. این نوع قهوه به خاطر نداشتن کافئین نوشیدنی محبوبی برای افراد حساس به کافئین است. قهوه ترک بِنه یا کردی با شیر یا آب تهیه می‌شود.
قهوه ترک تلخ (Mirra)
به‌طور خلاصه روش تهیه این نوع قهوه به شکلی است که بیشترین تلخی را از دل دانه قهوه بیرون بکشد! رُست یا برشته‌کاری و سوزن‌جوش کردن چندباره قهوه از روش‌هایی هستند که برای تلخ‌تر کردن قهوه استفاده می‌شود و درنهایت مایعی ملاس مانند و غلیظ به دست می‌آید که این نوع قهوه را از آن تهیه می‌کنند. این قهوه در ناحیه آناتولی جنوبی و آدنا محبوب است.
قهوه خُتایی (Hatay)
قهوه ختایی که در اطراف شهر باستانی انتاکیه محبوب است، تفاوت چندانی با قهوه تلخ ندارد و تنها تفاوت آن تمرکز بر روی رُست یا برشته کاریِ دوباره آن است. به اعتقاد مردم آن منطقه مزه آن با روش برشته‌کاری و سرد کردن مجدد، وجه تمایز آن با سایر قهوه‌های ترکیه است. ادعایی که همواره در اطراف تمدن‌های باستانی و فرهنگی مختلف در خصوص محصولات فرهنگی آن منطقه، مانند غذا نیز، وجود دارد.
قهوه آدنایی یا ایستگاهی (Gar)
قهوه‌ای که در منطقه آدنا محبوب است و در دم‌آوری آن از آب کمتری استفاده می‌شود و مایع حاصل غلیظ‌تر و قوی‌تر است و به اسپرسوی قهوه ترک‌ها معروف است.
قهوه کاروانسرایی
در آشپزی ایرانی آش یا خوراکی داریم به نام حویجی. حویج به انواع و اقسام صیفی‌جات گویند که به‌تناسب فصل و دسترسی در خوراک استفاده و هر ترکیبی از انواع صیفی ممکن را شامل می‌شد. ربط خوراک حویجی به قهوه کاروانسرایی همین است که قهوه کاروانسرایی یک دستور و محتویات ثابت ندارد. این قهوه‌ی محبوب در آناتولی شرقی با هر ترکیبی اعم از بنه، قهوه، ادویه، شیر و… درست می‌شود.
قهوه سواره‌نظام (Süvari)
همان قهوه ترک معمولی است که اهالی جنوبی ترکیه در حاشیه مدیترانه آن را به این نام می‌خوانند و تفاوت آن فقط در نحوه سرو معمول آن در استکان چای کمر باریک است.